XVIII. yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu’nun yenileşme hareketleri genel olarak “Batılılaşma” şeklinde tabir edilmektedir. Adı geçen yüzyıl içinde askerî alanda yapılan ıslahatların ve değişimlerin yönü genellikle Fransa olmuştur. Osmanlı mimarlığında Sultan I. Mahmud devrinden itibaren görülen değişimlerin ve yeniliklerin de Batı etkili olduğu bilinmektedir. Bu çalışmada Osmanlı mimarlığında yaşanan Batılılaşma, mimarbaşı El-Hac Mustafa Ağa, Kara Ahmed Ağa ve Mehmed Tahir Ağa’nın Hassa Başmimarlığı yıllarında yapılan eserler üzerinden incelenmiştir.
Sultan I. Mahmud, Sultan III. Mustafa ve Sultan I. Abdülhamid’in saltanatlarında Hassa Mimarlar Ocağı’nın başında bulunan adı geçen mimarların mimarbaşılık vazifesinde bulunduğu yıllar, arşiv vesikalarıyla desteklenerek ilk kez tam anlamıyla ortaya konulmuştur. İstanbul’da inşa edilen günümüze gelebilmiş özgün eserleri, yaşadığı dönemdeki yenilikleri somut bir şekilde bize göstermektedir. Ayrıca çalışmada bu eserlerin yanında, Hassa Mimarlar Ocağı’nın kuruluşu, gelişim süreci ve vazifeleri üzerinde de durulmuştur.
Osmanlı İmparatorluğu 18. yüzyıla, savaşlarda alınan mağlubiyetler neticesinde imzalanan anlaşmalarla ilk kez büyük toprak kayıpları yaşayarak girmişti. Bu yüzyılda özellikle Osmanlı askerî teknolojisinin Batı karşısında gerilediği gözlemlenmektedir. Batı üzerindeki nüfuzunu ve üstünlüğünü kaybeden Osmanlı, gözünü Avrupa’ya özellikle de Fransa’ya çevirmiş, bu yüzyılda askerî eğitim ve sanat alanında yenileşme çabaları yaşanmıştır.
Batılılaşma çabaları olarak da adlandırılan bu yenileşme hareketleri içinde mimarî önemli bir yer tutmaktadır. 18. yüzyılın ikinci yarısında bu durumu somut olarak yansıtan pek çok eser vücuda getirilmiştir. Bu eser, Sultan III. Mustafa ve Sultan I. Abdülhamid devirlerinde İstanbul’da inşa edilmiş eserleri Osmanlı Batılılaşması bağlamında ortaya koymayı amaçlamaktadır. Bunun yanında, çalışmada adı geçen eserler bulundukları bölge ve banîleri açısından da mukayese edilmiştir. ...
Osmanlılarda, XVII. yüzyılın ikinci yarısından itibaren (1670’ler) müstakil kütüphanelerin ortaya çıktığı görülmektedir. Bu tip yapılara ilk örnek, Köprülü Fazıl Ahmed Paşa tarafından Köprülü Mehmed Paşa Külliyesi’nin bir birimi olarak Divanyolu’nda yaptırılan Köprülü Kütüphanesi’dir. Bir külliyeye bağlı olmayan ilk müstakil kütüphane ise 1715 tarihli Vefa’daki Şehid Ali Paşa Kütüphanesi’dir. Adı geçen müstakil kütüphaneler genellikle kare veya dikdörtgen planlı olarak inşa edilmişlerdir. Fakat Atıf Efendi Kütüphanesi’nin barok planı, İtalya Pienza’daki 1464 tarihli katedralle büyük benzerlik göstermektedir. Aynı şekilde Nuruosmaniye Kütüphanesi de barok planıyla 1634 tarihli Roma’daki S. Carlo alla Quattro Fontane Kilisesi’ne benzemektedir. “Osmanlı Devri Müstakil İstanbul Kütüphaneleri” adlı bu çalışmada, İstanbul şehrinin kültürel hayatında önemli bir yeri bulunan tüm mevcut müstakil kütüphaneler (28 adet) ele alınmıştır. Lakin, 1744 yılında Şerif Halil Paşa tarafından Cerrahpaşa Külliyesi’ne eklenen ahşap “Şerif Halil Paşa Kütüphanesi” ve Yenikapı Mevlevihanesi'ndeki "Abdurrahman Nafiz Paşa Kütüphanesi" günümüze özgün olarak ulaşmadıkları için çalışma kapsamına alınmamıştır. Söz konusu 28 kütüphane banîleri, mimarî özellikleri ve bulundukları bölge açısından değerlendirilmiştir. Kütüphanelerin hangi mimarbaşı döneminde inşa edildikleri ise daha önceki arşiv vesikalarına dayanan çalışmalarımızdan yararlanılarak ortaya konulmuştur. ...
Osmanlı Devleti, uzun süren hakimiyeti sonucu yaşadığımız toprakları ve yakın coğrafyayı mimari eserleriyle donatmıştır. Bu mimari eserleri günümüzde Tunus, Mısır, Suriye, Bulgaristan ve Yunanistan gibi birbirlerinden oldukça uzak ülkelerde izleyebilmek mümkündür. Sömürgecilikten uzak anlayışla, gittiği yerleri kendi toprağı olarak görüp vakıf eserlerini inşa ettirmesi hiç şüphesiz Osmanlıların kudretini göstermektedir. Bilimsel bir araştırmada konu belirlendikten sonra gerçekleştirilecek olan aşama konuyla ilgili kaynakların tespit edilmesidir. Kitap, tez, makale, ansiklopedi maddesi, bildiri, gibi yayınların taranması oldukça vakit almaktadır. Bunun sebeplerinden biri, ülkemizde bibliyografik yayınların azlığıdır. Bu kitap; Osmanlı Mimarlığı ile ilgili Sanat Tarihi, Mimarlık Tarihi, Tarih, Restorasyon, İslam Tarihi ve Sanatları gibi farklı disiplinlerde, YÖK’ün kuruluşundan günümüze kadar olan süreçte tamamlanan Yüksek Lisans ve Doktora tezlerinin künyelerini vererek adı geçen konuda kitap, tez, makale, bildiri hazırlayacak olan araştırmacıların yararlanması ve zaman kazanması amacıyla vücuda getirilmiştir. ...
Cağaloğlu: (212) 528 3314 | Kadıköy: (216) 550 5078 | Ankara: (312) 439 7487 | 
Kitap Kulübü
